Wolność słowa – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej…
Obowiązująca w naszym kraju Konstytucja w art. 54 zapewnia każdemu z nas wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Skoro każdemu, to również i policjantom, żołnierzom czy przedstawicielom innych służb. Sygnalistą zatem można już zostać w oparciu o prawo przysługujące nam na podstawie Konstytucji. Wiadomo przecież, że każdy z nas chciałby, aby do opinii publicznej trafiały informacje o malwersacjach, naruszeniach przepisów prawa itp. Tak abyśmy wszyscy wiedzieli, że dzieje się źle, ale że jest ktoś kto się tym zajmuje. Wolność słowa, wyrażana bezpośrednio lub poprzez środki przekazu, jest tradycyjną wolnością konstytucyjną i prawem człowieka. Art. 54 gwarantuje trzy odrębne choć powiązane ze sobą wolności: wolność wyrażania swoich poglądów, wolność pozyskiwania informacji oraz wolność rozpowszechniania informacji. Unia Europejska dała szansę na rozszerzenie naszego konstytucyjnego prawa. Wydała dyrektywę dotyczącą ochrony sygnalistów i nakazała zaimplementować ją każdemu z krajów członkowskich.
Implementacja dyrektywy w Polsce nadal w „powijakach” …
Niestety jako członek unii nie sprawdziliśmy się w tym procesie. Większość krajów już zaimplementowała dyrektywę do swoich przepisów wewnętrznych. Oczywiście, nie wszyscy to zrobili na czas, ale jednak. W Polsce nadal stoimy w miejscu, choć co jakiś czas pojawiają się kolejne projekty ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Pojawiają się projekty – właśnie – pojawiają. Obecnie mamy już 9 projekt z 12 lipca br. Wcześniejszy był tak skonstruowany, że nie pozwalał zostać sygnalistą policjantowi. A przecież to m.in. te służby dbają o nasze bezpieczeństwo. Skoro o nie dbają to warto byłoby, aby i policjant mógł dokonywać zgłoszenia. Najprościej mówiąc, sygnalizowanie nieprawidłowości to aktywność polegająca na zgłaszaniu przez pracownika osobom odpowiedzialnym za sprawy etyczne i dyscyplinarne przypadki nieuczciwości, nierzetelności lub złamania zasad etycznych albo prawa przez innych pracowników.
Funkcjonariusze policji mogą zgłaszać naruszenia prawa…
Nie wszyscy zapewne wiedzą, że w ramach Policji sygnaliści już istnieją. W 2013 roku (10 lat temu) wydane zostało Zarządzenie nr 30 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji zgłasza nieprawidłowości z pominięciem drogi służbowej. Zarządzenie to wskazuje, że Policjant może dokonać zgłoszenia (zostać sygnalistą) pomijając drogę służbową. Nie daje jednak ono żadnych gwarancji ochrony takiej osoby. Konsekwencjami zostania sygnalistą może być mobbing: demaskator może mieć problemy w swoim środowisku pracy, doznawać prześladowania i poniżania przez zwierzchników i współpracowników. Zapoznając się z informacją zamieszczoną na stronie Komendanta Głównego Policji czytamy: „Policjant lub pracownik Policji, który posiada informacje, mogące w jego ocenie świadczyć o popełnieniu przez innego policjanta lub pracownika Policji przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego lub przestępstwa skarbowego, niezwłocznie przekazuje je bezpośredniemu przełożonemu”. Policjant lub pracownik Policji, który uzyskał takie informacje może – pomijając drogę służbową – przekazać je wyższemu przełożonemu lub kierownikowi jednostki organizacyjnej będącemu organem Policji, albo innemu nadrzędnemu organowi Policji lub komórce organizacyjnej Biura Spraw Wewnętrznych Policji.
Funkcjonariusze policji będą jednak mogli zgłaszać naruszenia prawa i być pod ochroną…
W końcu uwzględnione zostały uwagi do projektu zgłoszone przez poszczególnych opiniodawców ministerialnych. Ponownie objęto reżimem ustawy żołnierzy oraz funkcjonariuszy w rozumieniu Ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej (funkcjonariusze zwolnieni ze służby) oraz członków ich rodzin. I dobrze się stało, dzięki temu Sygnalista w Policji będzie się czuł bezpieczny. Czując się bezpiecznie jest szansa, że będą i oni dokonywać zgłoszeń. We wcześniejszych wersjach był spór pomiędzy Ministerstwem Rodziny i Polityki Społecznej, a Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji. Do tego stopnia, że Marlena Maląg, szefowa resortu rodziny i polityki społecznej, w piśmie do Mariusza Skowrońskiego, sekretarza Stałego Komitetu Rady Ministrów, zwróciła się o rozstrzygnięcie przez Stały Komitet Rady Ministrów rozbieżności dotyczącej przywrócenia odniesienia do funkcjonariuszy policji i innych służb (z uwagi na ryzyko pojawienia się zarzutów o nierównym traktowaniu i nierównej ochronie prawnej tych osób), w związku z przeciwstawnym stanowiskiem ministra spraw wewnętrznych i administracji (podtrzymującym wyłączenie tej kategorii osób z projektowanej ustawy).
Spór zakończony, Sygnalista w Policji powrócił…
W najnowszej wersji projektu doprecyzowane zostały kwestie zgłoszeń zewnętrznych przyjmowanych przez organ publiczny. Organem upoważnionym do przyjmowania zgłoszeń nadal pozostała Państwowa Inspekcja Pracy, w przypadku, w którym zgłaszający nie może określić organu publicznego właściwego do przyjęcia zgłoszenia. Pamiętajmy jednak, że PIP-a ma być organem w przypadku braku innego rozwiązania. Nie można zapominać o fakcie, że zarówno w Policji jak i w pozostałych przypadkach należy wyznaczyć osoby pełniące funkcję Specjalisty. Specjalisty ds. przyjmowania zgłoszeń o nieprawidłowościach jak również wskazać kanał do dokonywania zgłoszeń. Takim kanałem może być np.: Sygnalist@pka.
